Pensioen sparen ZZP – aanvullend en belastingvrij sparen?

Als zzp’er geniet je van vrijheid, flexibiliteit en de mogelijkheid om je eigen pad te bepalen. Maar met die vrijheid komt ook verantwoordelijkheid, zeker als het aankomt op je pensioen. In tegenstelling tot werknemers in loondienst, bouw je als zelfstandige niet automatisch pensioen op. Dit betekent dat je zelf de touwtjes in handen moet nemen om ervoor te zorgen dat je ook na je werkzame leven financieel onafhankelijk bent. Deze uitgebreide gids helpt je daarbij. We duiken diep in de wereld van pensioen sparen voor zzp’ers, belichten de verschillende opties, fiscale voordelen en geven je praktische tips om vandaag nog te starten.

Waarom is pensioen sparen als ZZP’er zo belangrijk?

Veel zzp’ers zijn zo gefocust op de dagelijkse gang van zaken van hun onderneming dat pensioenplanning erbij inschiet. Toch is het een van de belangrijkste financiële beslissingen die je als zelfstandige kunt nemen. Waarom? Omdat je als zzp’er geen werkgever hebt die pensioenpremie voor je afdraagt. Je hebt straks wel recht op een AOW-uitkering van de overheid, maar dit is slechts een basisinkomen. Voor de meeste mensen is de AOW alleen niet voldoende om de gewenste levensstandaard te behouden. Zonder aanvullend pensioen loop je het risico op een aanzienlijke inkomensdaling wanneer je stopt met werken.

Stel je eens voor: je hebt jarenlang hard gewerkt, je onderneming opgebouwd en genoten van je vrijheid. Wil je dan op je oude dag moeten beknibbelen op je uitgaven, of wil je comfortabel kunnen leven en genieten van je welverdiende rust? Door nu te starten met pensioen opbouwen, leg je de basis voor die zorgeloze toekomst. Het geeft je niet alleen financiële zekerheid, maar ook gemoedsrust.

Deze pagina is jouw complete gids. We geven je inzicht in de mogelijkheden, helpen je de juiste keuzes te maken en bieden concrete tips om je pensioenplanning als zzp’er succesvol aan te pakken.

Wat is pensioen sparen voor ZZP’ers precies?

Voordat we de verschillende opties verkennen, is het belangrijk om te begrijpen wat pensioen sparen voor zzp’ers inhoudt. Zoals gezegd, bouw je als zzp’er geen pensioen op via een werkgever. Je pensioen bestaat uit drie pijlers:

• AOW (Algemene Ouderdomswet): Dit is het basispensioen van de overheid waar iedere Nederlander recht op heeft vanaf de AOW-leeftijd. De hoogte van de AOW is afhankelijk van je woonsituatie en of je een partner hebt. Het is een sociaal vangnet, geen luxe-pensioen.
• Aanvullend pensioen via werkgever: Dit is de pensioenopbouw die werknemers via hun werkgever regelen. Als zzp’er heb je deze pijler niet, tenzij je parttime in loondienst bent of vrijwillig je pensioenregeling voortzet na loondienst.
• Zelf geregeld pensioen: Dit is het deel waar jij als zzp’er volledig verantwoordelijk voor bent. Hieronder vallen alle manieren waarop je zelf geld opzij zet om je inkomen na je pensioen aan te vullen. Dit kan via banksparen, beleggen, lijfrentes, vastgoed of andere investeringen.

Het doel van pensioen sparen als zzp’er is om die derde pijler zo sterk mogelijk te maken, zodat je een comfortabel inkomen hebt wanneer je stopt met werken. Het gaat erom dat je voldoende aanvulling hebt op je AOW, zodat je niet hoeft in te leveren op je levensstandaard. De gemiddeld benodigde pensioenaanvulling is voor iedereen anders en hangt af van je persoonlijke situatie, wensen en uitgavenpatroon. Het Nibud en Wijzer in Geldzaken bieden hier handige tools voor.

Mogelijkheden om als ZZP’er pensioen op te bouwen

Er zijn diverse wegen die naar Rome leiden, en zo ook naar een goed zzp pensioen. De beste optie voor jou hangt af van je persoonlijke voorkeuren, risicobereidheid en financiële situatie. We bespreken de meest voorkomende mogelijkheden.

1. Zelf sparen of beleggen

De meest eenvoudige en flexibele manier om pensioen op te bouwen is door zelf geld opzij te zetten. Dit kan op twee manieren:

• Bankspaarrekening: Je opent een speciale spaarrekening waarop je periodiek of eenmalig geld stort. Het voordeel hiervan is de flexibiliteit: je kunt meestal op elk moment bij je geld en je zit niet vast aan lange looptijden. Het nadeel is echter dat de rente op spaarrekeningen vaak laag is, waardoor je vermogen minder snel groeit en inflatie je koopkracht kan aantasten. Dit valt in Box 3 van de inkomstenbelasting.
• Beleggingsrekening: Hierbij beleg je je geld in bijvoorbeeld aandelen, obligaties of fondsen. Het potentiële rendement is hoger dan bij sparen, maar daar staat tegenover dat beleggen risico’s met zich meebrengt. De waarde van je beleggingen kan schommelen en je kunt (een deel van) je inleg verliezen. Ook dit valt in Box 3.

Voordelen van zelf sparen/beleggen

• Flexibiliteit: Je kunt op elk moment geld inleggen of opnemen (bij een normale spaarrekening of beleggingsrekening).
• Toegankelijkheid: Eenvoudig op te zetten bij vrijwel elke bank.
• Controle: Je hebt volledige controle over je investeringen en strategie.

Nadelen van zelf sparen/beleggen

• Discipline vereist: Je moet zelf de discipline opbrengen om consistent geld opzij te zetten.
• Geen fiscaal voordeel: In tegenstelling tot lijfrenteproducten, zijn inleg en rendement niet direct fiscaal aftrekbaar.
• Beleggingsrisico: Bij beleggen loop je het risico op verlies van je inleg.

2. Lijfrenteverzekering of bankspaarproduct (Box 1)

Een populaire en fiscaal aantrekkelijke optie voor zzp’ers is het afsluiten van een lijfrenteproduct. Dit kan via een verzekeraar (lijfrenteverzekering) of een bank (bankspaarproduct). Het principe is hetzelfde: je stort geld op een geblokkeerde rekening of verzekering, en dit bedrag wordt pas uitgekeerd wanneer je met pensioen gaat. Het grote voordeel is het fiscale voordeel: de inleg is onder voorwaarden aftrekbaar van je inkomen in Box 1, waardoor je minder inkomstenbelasting betaalt. Over het gespaarde vermogen betaal je geen vermogensbelasting in Box 3.

Wat is lijfrente?

en lijfrente is een periodieke uitkering die je ontvangt nadat je een bepaald bedrag hebt ingelegd. Het geld staat vast tot je pensioenleeftijd en wordt dan in termijnen uitgekeerd. Er zijn verschillende soorten lijfrentes, zoals tijdelijke lijfrentes (uitkering voor een bepaalde periode) of levenslange lijfrentes.

Belastingvoordeel via jaarruimte en reserveringsruimte De hoogte van het bedrag dat je fiscaal aftrekbaar mag inleggen, wordt bepaald door je jaarruimte en reserveringsruimte. De jaarruimte is het maximale bedrag dat je in het huidige jaar mag inleggen met belastingvoordeel, gebaseerd op je inkomen en eventuele pensioenopbouw in loondienst. De reserveringsruimte is de onbenutte jaarruimte van de afgelopen zeven jaar die je alsnog kunt benutten. Het is cruciaal om deze ruimtes te berekenen om optimaal gebruik te maken van de fiscale voordelen. Tools van de Belastingdienst, Nibud en Wijzer in Geldzaken kunnen je hierbij helpen.

Wanneer uitkeren?

De uitkering start meestal op je AOW-leeftijd of een zelfgekozen pensioenleeftijd. Over de uitkeringen betaal je dan inkomstenbelasting in Box 1. Vaak val je dan in een lagere belastingschijf dan tijdens je werkzame leven, wat het extra aantrekkelijk maakt.

Voordelen van lijfrente/banksparen

• Fiscaal voordeel: Inleg is aftrekbaar van Box 1 inkomen, geen vermogensbelasting in Box 3 over het opgebouwde vermogen.
• Discipline: Het geld staat vast en is bedoeld voor je pensioen, wat helpt bij het opbouwen van discipline.
• Keuzevrijheid: Je kunt kiezen tussen sparen (zekerheid) of beleggen (hoger potentieel rendement) binnen het lijfrenteproduct.

Nadelen van lijfrente/banksparen

• Geld staat vast: Je kunt niet zomaar bij je geld voor je pensioenleeftijd.
• Complexiteit: Het berekenen van jaarruimte en reserveringsruimte kan complex zijn.
• Minder flexibel: Minder flexibel dan zelf sparen/beleggen in Box 3.

3. Pensioen via broodfonds of pensioenfonds

Naast individuele oplossingen zijn er ook collectieve mogelijkheden voor zzp’ers:

• Broodfonds: Een broodfonds is geen pensioenregeling in de traditionele zin, maar een voorziening voor arbeidsongeschiktheid. Leden leggen maandelijks een bedrag in op hun eigen broodfondsrekening. Als een lid ziek wordt, krijgt hij of zij een schenking van de andere leden. Het is een mooie aanvulling op je sociale zekerheid, maar vervangt geen pensioen.
• Vrijwillige aansluiting bij een pensioenfonds: In sommige bedrijfstakken of beroepsgroepen (bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, zoals huisartsen, of voor schilders) is er een verplichte pensioenregeling, zelfs voor zzp’ers. Als je in zo’n sector werkt, ben je verplicht deel te nemen. Daarnaast kun je als ex-werknemer soms vrijwillig je pensioenregeling bij je voormalige werkgever voortzetten, mits de regeling dit toestaat en je dit binnen een bepaalde termijn regelt. De premies zijn dan tot maximaal 10 jaar na ontslag aftrekbaar.

Voordelen van collectieve regelingen

• Minder omkijken naar: De organisatie en administratie wordt vaak uit handen genomen.
• Solidariteit: Bij broodfondsen ben je verzekerd van een inkomen bij ziekte door de onderlinge solidariteit.
• Verplichte deelname: In sommige gevallen is deelname verplicht, wat zorgt voor automatische pensioenopbouw.

Nadelen van collectieve regelingen

• Minder flexibel: Je hebt minder invloed op de beleggingskeuzes en voorwaarden.
• Niet voor iedereen: Broodfondsen zijn geen pensioen, en vrijwillige aansluiting bij een pensioenfonds is beperkt tot specifieke situaties.

4. Vastgoed of onderneming als pensioen

Sommige zzp’ers kiezen ervoor om hun pensioen op te bouwen door te investeren in vastgoed of hun eigen onderneming. Dit kan een lucratieve strategie zijn, maar brengt ook specifieke risico’s en fiscale aandachtspunten met zich mee:

• Vastgoed: Je kunt investeren in vastgoed (bijvoorbeeld een verhuurpand) om inkomsten te genereren in de toekomst, of om het pand later te verkopen en de opbrengst als pensioen te gebruiken. Vastgoed kan waardevast zijn en een goed rendement opleveren, maar het brengt ook risico’s met zich mee zoals leegstand, onderhoudskosten en waardevermindering. Daarnaast valt vastgoed in Box 3 en betaal je hierover vermogensbelasting.
• Onderneming: Je kunt je onderneming zo succesvol maken dat de verkoop ervan op termijn een aanzienlijk bedrag oplevert dat als pensioen kan dienen. Of je kunt de onderneming blijven runnen en de winst als inkomen gebruiken. Dit vereist echter een zeer succesvolle bedrijfsvoering en een goede exitstrategie. Fiscale aandachtspunten zijn hierbij onder andere de stakingswinst en de mogelijkheid om deze om te zetten in een stakingslijfrente. Sinds 2017 is pensioen in eigen beheer voor DGA’s niet meer mogelijk.

Voordelen van vastgoed/onderneming

• Potentieel hoog rendement: Succesvolle investeringen kunnen aanzienlijke opbrengsten genereren.
• Controle: Je hebt directe invloed op de prestaties van je investering of onderneming.

Nadelen van vastgoed/onderneming

• Hoge risico’s: Waardevermindering, leegstand, marktschommelingen en ondernemersrisico’s.
• Minder liquiditeit: Geld zit vast in stenen of de onderneming en is niet direct beschikbaar.
• Fiscale complexiteit: Specifieke fiscale regels en aandachtspunten.

Vergelijking van pensioenproducten voor ZZP’ers

Om je een beter overzicht te geven van de verschillende opties, hebben we een vergelijkingstabel samengesteld.

Deze tabel laat zien dat er voor elke zzp’er een passende oplossing is. De keuze hangt af van je persoonlijke voorkeuren, risicobereidheid en financiële doelen.

Belastingvoordelen & jaarruimte berekenen

Een van de grootste voordelen van pensioen sparen als zzp’er via een lijfrenteproduct is het belastingvoordeel. Zoals eerder genoemd, kun je de inleg aftrekken van je belastbaar inkomen in Box 1. Dit verlaagt je inkomen, waardoor je minder inkomstenbelasting betaalt. Om hiervan te profiteren, moet je je jaarruimte en eventueel je reserveringsruimte berekenen.

Wat is jaarruimte en hoe bereken je het?

De jaarruimte is het bedrag dat je in een kalenderjaar maximaal met belastingvoordeel mag inleggen voor je pensioen. De formule voor het berekenen van de jaarruimte is complex en afhankelijk van verschillende factoren, waaronder je inkomen en eventuele pensioenopbouw in loondienst. De Belastingdienst biedt een online rekentool aan om je jaarruimte te berekenen. Ook kun je hiervoor de rekenhulpen van het Nibud en Wijzer in Geldzaken gebruiken.

Rekenvoorbeeld (vereenvoudigd)

Stel, je hebt als zzp’er een winst uit onderneming van €50.000. Na aftrek van de ondernemersfaciliteiten (zoals zelfstandigenaftrek en mkb-winstvrijstelling) blijft er een belastbaar inkomen over. Op basis hiervan bereken je je jaarruimte. Als je bijvoorbeeld een jaarruimte van €5.000 hebt en je legt dit bedrag in op een lijfrenteproduct, dan wordt je belastbaar inkomen met €5.000 verlaagd. Bij een belastingtarief van 36,97% (Box 1, 2024) bespaar je dan €1.848,50 aan belasting.

Reserveringsruimte

Heb je in voorgaande jaren je jaarruimte niet volledig benut? Dan kun je deze onbenutte jaarruimte (tot 7 jaar terug) alsnog gebruiken. Dit heet reserveringsruimte. Ook hiervoor zijn specifieke rekenregels en maxima van toepassing. Het benutten van zowel je jaarruimte als reserveringsruimte kan je een aanzienlijk fiscaal voordeel opleveren.

Hoeveel moet je sparen voor je pensioen als ZZP’er?

De vraag hoeveel je moet sparen voor je pensioen is een van de meest gestelde vragen door zzp’ers. Het antwoord is voor iedereen anders en hangt af van je persoonlijke situatie, je gewenste levensstandaard na je pensioen en je huidige financiële situatie. Het Nibud geeft als vuistregel dat je ongeveer 15% van je bruto inkomen opzij zou moeten zetten voor je pensioen.

Gemiddelde bedragen en richtlijnen (NIBUD-data)

Het Nibud adviseert om te streven naar een pensioeninkomen van ongeveer 70% van je gemiddelde bruto inkomen tijdens je werkzame leven. Dit is inclusief je AOW. Om dit te bereiken, moet je een aanzienlijk bedrag opbouwen. Het exacte bedrag hangt af van je leeftijd, je huidige vermogen en het rendement dat je verwacht te behalen. Op de website van het Nibud en Wijzer in Geldzaken kun je met rekentools een inschatting maken van het benodigde bedrag.

Rekentool of voorbeeld berekening

Stel, je bent 35 jaar en je wilt op je 68e met pensioen. Je hebt nog geen pensioen opgebouwd en je wilt een aanvullend pensioen van €1.500 per maand (naast je AOW). Bij een gemiddeld rendement van 4% zou je maandelijks ongeveer €600 moeten inleggen om dit doel te bereiken. Dit is een vereenvoudigd voorbeeld, maar het geeft een idee van de omvang van de benodigde inleg. Gebruik de rekentools van Wijzer in Geldzaken of een financieel adviseur voor een nauwkeurige berekening.

Tips voor berekenen met verwachte rendementen

Bij het berekenen van je pensioenopbouw is het belangrijk om realistische verwachtingen te hebben over het rendement. Historische rendementen bieden geen garantie voor de toekomst. Wees conservatief in je aannames en houd rekening met inflatie. Een financieel adviseur kan je helpen bij het opstellen van een realistisch pensioenplan.

Wanneer beginnen met pensioen sparen als ZZP’er?

Het antwoord op deze vraag is simpel: zo vroeg mogelijk. Hoe eerder je begint, hoe meer tijd je geld heeft om te groeien dankzij het rente-op-rente effect. Zelfs kleine bedragen die je op jonge leeftijd inlegt, kunnen op de lange termijn een groot verschil maken.

Het effect van vroeg vs. laat starten (rente-op-rente) Stel, je legt op je 25e €100 per maand in met een rendement van 5%. Op je 68e heb je dan een eindkapitaal van ruim €200.000. Begin je pas op je 45e met dezelfde inleg, dan is je eindkapitaal slechts €60.000. Het verschil is enorm. Vroeg beginnen loont dus echt.

Praktische stappenplan: start klein, automatiseer, optimaliseer

• Start klein: Het is beter om met een klein bedrag te beginnen dan helemaal niet. Zelfs met €50 per maand leg je al een basis.
• Automatiseer: Stel een automatische overboeking in naar je pensioenrekening. Zo wordt sparen een gewoonte en vergeet je het niet.
• Optimaliseer: Verhoog je inleg wanneer je financiële situatie het toelaat. Benut je jaarruimte en reserveringsruimte optimaal.
• Herzie periodiek: Bekijk je pensioenplan jaarlijks en pas het aan als je situatie verandert.

Populaire pensioenproducten & aanbieders

Er zijn diverse aanbieders van pensioenproducten voor zzp’ers. Enkele bekende namen zijn:

• Rabobank: Biedt diverse producten aan zoals ToekomstSparen en ToekomstBeleggen. Deze producten combineren fiscaal voordeel met de keuze tussen sparen en beleggen.
• Brand New Day: Een populaire online pensioenbank met lage kosten en transparante voorwaarden. Ideaal voor zzp’ers die kosten willen besparen.
• NN (Nationale-Nederlanden): Biedt Aanvullende PensioenOpbouw met keuze uit sparen en beleggen. Je kunt zelf de verhouding bepalen en aanpassen .
• BrightPensioen: Een aanbieder die zich specifiek richt op zzp’ers en flexwerkers. Ze bieden eenvoudige producten met lage instapdrempels.

Vergelijkingscriteria: bij het vergelijken van pensioenproducten zijn de volgende criteria belangrijk

• Kosten: Let op de jaarlijkse beheerkosten, instapkosten en eventuele exitkosten. Deze kunnen flink oplopen over de jaren heen.
• Rendement: Bekijk de historische rendementen, maar besef dat verleden geen garantie biedt voor de toekomst.
• Flexibiliteit: Kun je de inleg aanpassen? Kun je switchen tussen sparen en beleggen?
• Service: Hoe toegankelijk is de klantenservice? Is er online inzicht in je pensioen?
• Duurzaamheid: Steeds meer zzp’ers vinden het belangrijk dat hun geld duurzaam wordt belegd.

Check onze 10 tips om slim pensioen op te bouwen

• Automatisch sparen: Maak het jezelf makkelijk en stel een automatische maandelijkse overboeking in.
• Jaarlijkse jaarruimte benutten: Profiteer maximaal van het belastingvoordeel door je jaarruimte volledig te benutten.
• Spreiding over spaar- en beleggingsproducten: Spreid je risico’s door te kiezen voor een mix van sparen en beleggen die bij jou past.
• Periodiek herzien: Je leven en je onderneming veranderen. Herzie je pensioenplan daarom regelmatig.
• Schakel een adviseur in: Een financieel adviseur kan je helpen bij het maken van de juiste keuzes en het opstellen van een persoonlijk pensioenplan.
• Diversificeer je pensioenopbouw: Zet niet al je eieren in één mand. Combineer bijvoorbeeld een lijfrenteproduct met eigen beleggingen.
• Denk aan inflatie: Houd rekening met de koopkrachtdaling door inflatie. Een rendement van 2% is eigenlijk 0% als de inflatie ook 2% is.
• Maak gebruik van gratis advies: Veel aanbieders bieden gratis oriëntatiegesprekken aan. Maak hier gebruik van.
• Check je pensioen op mijnpensioenoverzicht.nl: Hier zie je in één oogopslag al je opgebouwde pensioen en kun je inschatten of je voldoende opbouwt.
• Blijf jezelf bijscholen: De pensioenwereld verandert. Blijf op de hoogte van nieuwe regelgeving en mogelijkheden.

Pensioen sparen en de fiscale oudedagsreserve (FOR)

Tot en met 2022 konden zzp’ers gebruikmaken van de fiscale oudedagsreserve (FOR). Dit was een fiscale faciliteit waarmee je een deel van je winst onbelast kon reserveren voor je pensioen. Per 1 januari 2023 is de FOR afgeschaft voor nieuwe opbouw. Als je al een FOR had opgebouwd, kun je deze nog wel afwikkelen volgens de bestaande regels.

De afschaffing van de FOR betekent dat zzp’ers nu vooral aangewezen zijn op lijfrenteproducten om fiscaal voordelig pensioen op te bouwen. Het is daarom extra belangrijk om je jaarruimte optimaal te benutten en tijdig te starten met pensioenopbouw.

De rol van een financieel adviseur

Hoewel je veel zelf kunt regelen, kan een financieel adviseur een waardevolle toevoeging zijn bij het opzetten van je pensioenplanning. Een adviseur kan je helpen bij:

• Het in kaart brengen van je huidige situatie: Hoeveel heb je al opgebouwd? Wat is je pensioengat?
• Het berekenen van je jaarruimte en reserveringsruimte: Dit kan complex zijn en een adviseur heeft de juiste tools.
• Het kiezen van het juiste product: Er zijn zoveel opties, een adviseur helpt je de beste keuze te maken voor jouw situatie.
• Het optimaliseren van je fiscale positie: Een adviseur kan je helpen om maximaal te profiteren van fiscale voordelen.
• Periodieke evaluatie: Een adviseur kan je pensioenplan jaarlijks evalueren en bijsturen waar nodig.

Let wel op dat je kiest voor een onafhankelijk adviseur die niet gebonden is aan één verzekeraar of bank. Zo weet je zeker dat je objectief advies krijgt. De kosten van een adviseur zijn vaak aftrekbaar als bedrijfskosten.

Veelgemaakte fouten bij pensioen sparen als ZZP’er

Om je te helpen de juiste keuzes te maken, bespreken we ook een aantal veelgemaakte fouten:

• Te laat beginnen: De grootste fout is om pensioenplanning uit te stellen. Hoe eerder je begint, hoe beter.
• Te weinig inleggen: Veel zzp’ers onderschatten hoeveel ze nodig hebben en leggen te weinig in.
• Geen gebruik maken van fiscale voordelen: Door geen lijfrenteproduct af te sluiten, mis je waardevolle belastingvoordelen.
• Alles op één paard zetten: Diversificatie is belangrijk. Spreid je risico’s.
• Niet periodiek herzien: Je situatie verandert, je pensioenplan moet mee veranderen.
• Geen rekening houden met inflatie: Vergeet niet dat je geld minder waard wordt door inflatie.
• Te veel risico nemen: Beleggen kan aantrekkelijk zijn, maar neem niet meer risico dan je kunt dragen.
• Geen noodpot opbouwen: Zorg eerst voor een financiële buffer voordat je veel geld in je pensioen stopt.

Door deze fouten te vermijden, vergroot je de kans op een succesvol pensioenplan.

Conclusie: pensioen sparen als ZZP’er – pure noodzaak!

Pensioen sparen als zzp’er is geen luxe, maar een noodzaak. Door nu de juiste stappen te zetten, zorg je voor een financieel onbezorgde toekomst. Begin vroeg, maak gebruik van de fiscale voordelen en kies een strategie die bij jou past. Met de informatie en tips uit deze gids heb je alle tools in handen om je pensioenplanning als zzp’er succesvol aan te pakken. Wacht niet langer en neem vandaag nog de controle over je financiële toekomst!

Veelgestelde vragen