Meme-aandelen: wat zijn het, hoe werken ze en wat moet je weten?

Stel je voor: een aandeel van een bedrijf dat eigenlijk al jaren in zwaar weer zit, schiet plotseling de lucht in. Niet vanwege een revolutionaire nieuwe technologie of verbluffende kwartaalcijfers, maar omdat duizenden kleine beleggers elkaar online opzwepen. Dit is de wereld van het meme-aandeel.

Dit fenomeen is de afgelopen jaren razendsnel relevant geworden. De opkomst van laagdrempelige handelsplatformen en de kracht van social media hebben een nieuwe generatie retailbeleggers in staat gesteld om de traditionele financiële markten op hun kop te zetten. Wat begon als een grap of een daad van rebellie, is uitgegroeid tot een serieuze factor in de beleggingswereld. Als je wilt begrijpen hoe deze speculatieve stormen ontstaan en hoe je er als belegger mee om moet gaan, lees dan verder.

Wat is een meme-aandeel?

Een meme-aandeel is een aandeel dat een enorme en vaak kortstondige populariteit geniet onder particuliere beleggers. Deze populariteit wordt niet gedreven door de fundamentele waarde van het bedrijf (zoals winst, omzet of toekomstperspectieven), maar door een online hype.

De belangrijkste kenmerken van een meme-aandeel zijn:

• Hoge volatiliteit: De koers beweegt extreem snel en onvoorspelbaar.
• Los van fundamenten: De aandelenkoers staat in schril contrast met de werkelijke financiële gezondheid van het bedrijf.
• Gedreven door sentiment: De prijs wordt bepaald door de emoties en het momentum van de online community, niet door traditionele analyse.
  Kortstondig: De hype is vaak van korte duur, waarna de koers net zo snel weer in elkaar zakt.

Waarom de term “meme”?

De term ‘meme’ verwijst naar de manier waarop de populariteit zich verspreidt: als een internetmeme. Een meme is een grappig, viraal beeld, filmpje of idee dat zich razendsnel verspreidt via sociale media.

Bij meme-aandelen verspreidt het idee om een specifiek aandeel te kopen zich op dezelfde virale manier. Op platforms zoals Reddit (met name de subreddit r/wallstreetbets), X (voorheen Twitter) en Discord worden berichten, grappen en ‘calls to action’ gedeeld die duizenden, soms miljoenen, beleggers aanzetten tot massale aankoop. Het is de virale kracht van het internet die de koers opstuwt.

Hoe verschilt het van reguliere aandelen?

Het verschil zit hem in de drijfveer. Bij een regulier aandeel baseer je je beslissing op de fundamentele analyse: je kijkt naar de balans, de winstgevendheid, het management en de concurrentiepositie van het bedrijf. Je belegt in de hoop dat het bedrijf op de lange termijn meer waarde creëert.

Bij een meme-aandeel is de drijfveer puur speculatie en momentum. Je koopt het aandeel in de verwachting dat andere mensen het ook zullen kopen, waardoor de prijs stijgt. Het is een ‘greater fool theory’ in de praktijk: je hoopt dat je het aandeel aan een ‘grotere dwaas’ kunt verkopen voordat de bubbel barst.

Geschiedenis & ontstaan van meme-aandelen

Hoewel speculatie en bubbels zo oud zijn als de beurs zelf, is het meme-aandeel een fenomeen van de 21e eeuw. De kiem werd gelegd door de opkomst van commissievrije handelsplatformen zoals Robinhood, die beleggen extreem laagdrempelig maakten.

De eerste echte voorbeelden van dit fenomeen zagen we al voor de grote hype, maar de term en de impact werden pas echt gedefinieerd in 2021.

De rol van social media en retailbeleggers

Social media is de motor van de meme-aandelenbeweging. Het gaf de retailbelegger (de particuliere, niet-professionele belegger) een ongekende stem en de mogelijkheid tot massale, gecoördineerde actie.

Op fora als r/wallstreetbets ontstond een cultuur van ‘David tegen Goliath’, waarbij kleine beleggers zich verenigden tegen de grote, gevestigde hedgefondsen. De focus lag niet alleen op winst, maar ook op het veroorzaken van verliezen bij de ‘Wall Street elite’.

Mijlpalen (bijv. GameStop-gebeuren)

De onbetwiste mijlpaal is de GameStop-saga van januari 2021.

• Het bedrijf: GameStop (GME) was een noodlijdende winkelketen van fysieke games.
• De situatie: Grote hedgefondsen hadden enorme shortposities in GME, wat betekende dat ze gokten op een koersdaling.
• De actie: De online community zag dit als een kans. Ze begonnen massaal GME-aandelen te kopen om de koers op te drijven.
• Het resultaat: Dit leidde tot een short squeeze, waarbij de hedgefondsen gedwongen werden hun shortposities af te dekken door de aandelen tegen torenhoge prijzen terug te kopen. De koers steeg in korte tijd met meer dan 1.000%, wat miljardenverliezen veroorzaakte bij de shorters.

Dit moment bewees de macht van de gecoördineerde retailbelegger en zette het meme-aandeel definitief op de kaart.

Waarom dit fenomeen opkomt

Dit fenomeen is een product van verschillende factoren:

• Toegang: Commissievrije apps en het gemak van mobiel beleggen.
• Cultuur: Een combinatie van verveling (tijdens lockdowns), de opkomst van ‘finfluencers’ en een anti-establishment sentiment.
• Platformen: De mogelijkheid om snel en anoniem grote groepen te mobiliseren via platforms als Reddit en Discord.

Hoe werkt het mechanisme achter een meme-aandeel?

Alles begint met de hype. Een aandeel wordt ‘gekozen’ door een invloedrijke figuur of een populaire post op een forum. De stroom van berichten, memes en succesverhalen creëert een Fear Of Missing Out (FOMO).

Deze virale stroom zorgt voor een massale instroom van kooporders, wat de koers opstuwt. Het is een zichzelf versterkend effect: hoe meer de koers stijgt, hoe meer mensen instappen uit angst de winst te missen.

Short squeeze & andere triggermechanismen

De short squeeze is het krachtigste mechanisme achter de meest spectaculaire meme-aandelen.

Wat is een short squeeze?

Hedgefondsen ‘shorten’ een aandeel door het te lenen en direct te verkopen, in de hoop het later tegen een lagere prijs terug te kopen. Als de koers echter stijgt, lijden ze verlies. Om hun verliezen te beperken, moeten ze de geleende aandelen terugkopen, wat de vraag en daarmee de koers nog verder opdrijft. Dit is de ‘squeeze’.

Andere mechanismen zijn:

• Gamma squeeze: Grote aankopen van call-opties dwingen market makers om de onderliggende aandelen te kopen om hun risico af te dekken, wat de koers verder opstuwt.
• Puur momentum: Beleggers kopen puur op basis van de stijgende lijn, zonder een short squeeze als trigger.

Typische cyclus van een meme-aandeel

Een meme-aandeel volgt vaak een voorspelbare, maar snelle cyclus:

1. De ‘Call’: Een aandeel wordt online aangewezen, vaak met een hoge short interest.
2. De hype: De koers begint te stijgen door de eerste instroom van retailbeleggers.
3. De squeeze: De koers explodeert door een short squeeze. Dit is de piek.
4. De crash: De eerste beleggers (en de ‘whales’ die vroeg instapten) beginnen winst te nemen. De koers daalt snel, de FOMO slaat om in paniek en de massa verkoopt met verlies.
5. De ‘Holders’: Een kleine groep blijft over, de ‘diamond hands’, die weigeren te verkopen, vaak met grote verliezen als gevolg.

Waar moet je op letten

Als je overweegt om in deze wateren te vissen, zijn dit de datapunten die je in de gaten moet houden:

• Volume: Een extreem hoog handelsvolume is een teken dat de hype gaande is.
• Short interest: Het percentage aandelen dat ‘short’ is verkocht. Hoe hoger dit percentage, hoe groter het potentieel voor een short squeeze.
• Sentiment: Volg de discussies op platforms als Reddit. Is de sfeer euforisch of begint de twijfel toe te slaan?
• Fundamentele afwijking: Bedenk altijd: is de huidige koers ook maar enigszins te rechtvaardigen door de winst van het bedrijf? Zo niet, dan is het puur speculatie.

Voorbeelden van meme-aandelen

De geschiedenis van meme-aandelen is kort, maar spectaculair. Hier zijn enkele van de meest iconische voorbeelden:

Het fenomeen is niet voorbij. In mei 2024 zagen we een heropleving toen de sleutelfiguur achter de GameStop-saga, ‘Roaring Kitty‘, weer actief werd op social media. Dit leidde direct tot een nieuwe, zij het kortere, koersexplosie van GME en andere oude bekenden.

Daarnaast konden we recentelijk genieten van een mogelijk short squeeze van het Beyond Meat aandeel.

Nieuwe kandidaten zijn vaak bedrijven met:

• Een relatief kleine marktkapitalisatie.
• Een hoge short interest.
• Een sterke, nostalgische merknaam (zoals Nokia, Bed Bath & Beyond of Tupperware in eerdere rondes).

Risico’s & aandachtspunten

Beleggen in meme-aandelen is extreem riskant. Je moet je bewust zijn van de gevaren.

Volatiliteit en speculatiegevaar

De koersbewegingen zijn wild. Je kunt op één dag 50% winnen, maar de volgende dag 80% verliezen. Dit is geen beleggen, maar speculeren. Je gokt op de acties van andere speculanten, niet op de waarde van het bedrijf.

Fundamentele mismatch / geen intrinsieke waarde

Het grootste gevaar is dat de koers losstaat van de realiteit. Zodra de hype voorbij is, zal de koers onvermijdelijk terugvallen naar een niveau dat de werkelijke, vaak slechte, financiële situatie van het bedrijf weerspiegelt. Als je te laat instapt, koop je een aandeel dat veel te duur is.

Valstrikken voor beleggers

De meme-aandelenmarkt speelt in op menselijke psychologie:

• FOMO (Fear Of Missing Out): De angst om de grote winst te missen, waardoor je te laat instapt op de piek.
• Te laat instappen: De slimme, of gelukkige, beleggers stappen vroeg in. De massa stapt in wanneer het nieuws al overal is, vaak net voor de crash.
• ‘Diamond Hands’ (Weigeren te verkopen): De cultuur moedigt aan om vast te houden, zelfs als je zwaar verlies lijdt. Dit is een emotionele valstrik die je verliezen alleen maar vergroot.

Toezicht & regulatie

De snelle opkomst van meme-aandelen heeft toezichthouders zoals de Amerikaanse SEC wakker geschud. Er is discussie over marktmanipulatie en de rol van sociale media. Hoewel de acties van retailbeleggers technisch gezien vaak legaal zijn (het is geen insider trading), wordt er kritisch gekeken naar de coördinatie en de platforms die dit mogelijk maken.

Beleggen of traden in meme-aandelen

Voor wie is dit geschikt? Dit is alleen geschikt voor jou als je:

1. Puur wilt speculeren en de spanning van de markt zoekt.
2. Alleen geld inzet dat je volledig kunt missen. Dit is risicokapitaal.
3. Een duidelijke exitstrategie hebt en je niet laat leiden door emoties.

Het is niet geschikt voor lange-termijn beleggers, beginners, of mensen die hun pensioen bij elkaar sparen.

Mogelijke strategieën

Als je besluit mee te doen, zijn er twee hoofdstrategieën:

• Momentum trading: Je koopt wanneer de hype begint en verkoopt snel bij de eerste tekenen van zwakte. Dit vereist constante monitoring en snelle beslissingen.
• Shorten (zeer riskant): Je kunt proberen te profiteren van de onvermijdelijke daling door het aandeel te shorten, maar dit is extreem gevaarlijk vanwege het risico op een onverwachte short squeeze.

Hefboomproducten (zoals opties of turbo’s) vergroten zowel je potentiële winst als je verlies. Gebruik deze alleen als je de risico’s volledig begrijpt.

Signalen en datapunten om te volgen

Focus op de psychologie en de technische analyse:

• Social Media Buzz: Volg de platforms waar de hype ontstaat.
• Short interest ratio (SIR): Hoeveel dagen duurt het voor shorters om hun posities af te dekken? Een hoog getal (boven de 10) duidt op een groter squeeze-potentieel.
• Technische indicatoren: Kijk naar volume-indicatoren en weerstandsniveaus om te bepalen wanneer het momentum afneemt.

Hoe het past in je beleggingsportefeuille

Als je al een goed gespreide, lange-termijn portefeuille hebt, kun je een zeer klein percentage (bijvoorbeeld 1-2%) van je totale vermogen toewijzen aan speculatieve ‘fun bets’ zoals meme-aandelen. Beschouw dit als entertainmentgeld. Het mag nooit de kern van je beleggingsstrategie vormen.

Checklist voor wie overweegt: “Heb ik dit goed doordacht?”

• Kan ik dit geld volledig verliezen zonder dat dit mijn leven beïnvloedt?
• Heb ik een duidelijk verkooppunt (winstdoel en stop-loss)?
• Ben ik bereid om tegen de stroom in te verkopen als de hype nog gaande is?
• Baseer ik mijn beslissing op feiten of op de euforie van een online forum?

Waar kan ik investeren in meme-aandelen?

In de meeste gevallen zijn meme-aandelen internationale aandelen die worden verhandeld op bijvoorbeeld de New York Stock Exchange (NYSE). Om te investeren in meme stocks moet je dus toegang verkrijgen tot een Nederlandse broker die de optie biedt tot het kopen van Amerikaanse aandelen. Hierbij kun je onder andere denken aan DEGIRO, MEXEM of Saxo Bank.

Toekomst & ontwikkelingen

De hype is niet voorbij, maar is wel geëvolueerd. De extreme, gecoördineerde acties van 2021 zijn moeilijker te herhalen, maar de onderliggende factoren (laagdrempelig beleggen en social media) blijven bestaan. De hype zal in golven terugkomen, vaak getriggerd door een nieuwe figuur of een onverwachte gebeurtenis.

Invloed van technologie & sociale media nieuwere vormen

Sociale media en technologie zullen de drijvende kracht blijven. We zien al nieuwe vormen, zoals de opkomst van memecoins (cryptovaluta die op dezelfde virale manier populair worden). De grens tussen beleggen en entertainment zal verder vervagen.

Potentiële markteffecten en regulatieve veranderingen

Meme-aandelen hebben aangetoond dat de macht van de retailbelegger niet langer te negeren is. Ze kunnen kortstondig de markt verstoren en grote hedgefondsen pijn doen. Dit leidt tot meer toezicht en mogelijk strengere regels rondom short selling en de communicatie op online platforms.

Conclusie

Meme-aandelen zijn een fascinerend, maar gevaarlijk fenomeen. Ze zijn het bewijs van de democratisering van de financiële markten en de kracht van de online community.

Als je besluit om mee te doen aan deze speculatieve achtbaan, doe dit dan met de volgende mindset: zie het als een casino. Zet alleen in wat je bereid bent te verliezen, laat je niet leiden door de euforie van anderen en heb een ijzeren discipline om op tijd uit te stappen. Voor de meeste beleggers is de beste strategie om het fenomeen met interesse te volgen, maar met je geld ver weg te blijven.

Veelgestelde vragen